Nederland groeit hard, heel hard. De economie floreert en de Randstad raakt drukbevolkt. Niet in de laatste plaats door de voortdurende aanwas van expats en immigranten met een verblijfsvergunning. De Nederlander zelf blijft achter want er worden steeds minder kinderen gemaakt. Wonen in de Randstad is inmiddels een voorrecht voor de kinderloze happy few met beiden een goedbetaalde baan. Powercouples worden ze ook wel genoemd. Wellicht zijn ze zo druk aan het werk dat er geen tijd meer is voor seks, wie zal het zeggen.

Feit is dat de bevolkingsgroei zich het meest concentreert in Amsterdam. De afgelopen jaren is het aantal expats in de hoofdstad verdubbeld naar meer dan 40.000, zijn er circa 5000 vluchtelingen gehuisvest en zijn koopwoningen binnen de ring voor praktisch iedereen onbetaalbaar. Als voormalig Airbnb-host en Amsterdamse huizeneigenaar merkte ik uit ervaring al, de komst van zoveel expats en de explosief gestegen verhuur middels Aribnb drijft de prijzen flink op.

Dat klopt, zo blijkt uit recente cijfers. De appartementen die in Amsterdam worden verhuurd zijn met afstand de duurste van heel Europa. Een nachtje in de hoofdstad kost gemiddeld 151 euro. Dat is bijzonder lucratief. Niet gek dus dat de verhuur nog steeds stijgt naar ruim 20.000 verhuringen per jaar. In de beginfase, toen Airbnb nog gebaat was bij een goede reputatie en een groot level playing field, was het goed afspraken maken. Huizen werden na zestig dagen verhuur van de website gehaald en bij melding van illegale praktijken werden advertenties van de desbetreffende hosts geweerd. Airbnb moest wel, want de druk vanuit grote Europese steden die zich verenigden nam toe. Stelselmatig probeerde Airbnb zich echter vanuit commercieel belang te verschuilen achter onduidelijke wet- en regelgeving.

Maar Europa valt langzaam uit elkaar en dat proeven de Amerikaanse techbedrijven. Airbnb, Facebook, Uber en Amazon, allemaal winnen ze langzaam maar zeker terrein. Ook in eigen land wordt ruim baan gecreëerd voor multinationals zoals Booking.com, die de afgelopen jaren van de Nederlandse staat maar liefst 1,8 miljard aan belastingkorting ontving. Het gaat de tech giganten niet om producten verkopen maar om eerder dan jij weten hoe je wilt leven. Het algoritme als businesscase is geen toekomstmuziek meer. Uber gaat naar de beurs, Facebook schendt structureel de privacywetgeving en Airbnb houdt zich willens en wetens niet aan eerder gestelde normen. Verhuurders kunnen in Amsterdam ongelimiteerd hun zakken vullen met inkomsten via vakantieverhuur. Tussen Airbnb, de Belastingdienst en de gemeente bestaat geen uitwisseling van data die te herleiden is naar een persoon. Maar het probleem behoort niet alleen meer toe aan de hoofdstad, ook Cadzand is inmiddels nauwelijks leefbaar.

In het verleden ben ik tientallen keren mee geweest na meldingen van vermoedens van illegale vakantieverhuur. De schaalgrootte en professionaliteit waarmee deze illegale verhuur was opgezet deden me de schellen van de ogen vallen. Identiek ingerichte appartementen op A-locaties in de stad waar nietsvermoedend tien of meer toeristen lagen te slapen op matjes op de grond of die nog gezellig aan het afteren waren. Los van het argument dat dit gevaarlijke situaties opleverde werd bij de afhandeling heel duidelijk dat de gemeentelijke boetes geen enkele indruk maakten. Deze werden gewoon opgenomen op de balans van de poundwise vastgoedcowboys.

Je hoeft er het nieuwe boekje van de hoofdredacteur van Quote maar op na te slaan om te zien hoe de laatste elite in Amsterdam echt rijk is geworden. En ja, natuurlijk werkt dit op grote schaal segregatie in de hand. Een rijke bovenklasse die alleen nog maar investeert om zo snel zoveel mogelijk geld te verdienen en een onderklasse die steeds geïsoleerder samenleeft in Slotervaart en Nieuw-West. Mijn eigen appartementenblok in Zuid is daar een mooi voorbeeld van. Woonachtig: Luttele powercouples, een enkele millenial gespekt door thuis, een paar expats en een verdwaalde bejaarde. Voor de voordeur hangen desondanks Marokkaanse jongeren. Simpelweg omdat niemand anders voor het minimumloon sushi en pokebowls wil rondbrengen door de hele stad. Iedereen in zijn eigen bubbel.

Op nationaal en lokaal niveau is dezelfde reflex gaande. Links houdt zich bezig met elkaar afzeiken in reclamespots die niet onder doen voor Amerikaanse verkiezingsretoriek terwijl rechts Nederland hamert op het belang van een sterke nationale (of boreale) natiestaat. Onze identiteitspolitiek wordt gekenmerkt door grove spots en harde woorden. Het genereert media -aandacht en misschien zelfs stemmen maar veranderen doet het niets. Hoogmoed kwam toch voor de val bij Baudet. De PvdA heeft nooit meer de weg terug omhoog gevonden en het is bijzonder onduidelijk voor welk Europa de SP staat getuige Lilian Marijnissen in Pauw vorige week. Lokaal haalt de Amsterdamse politiek de letters weg van haar meest succesvolle marketingcampagne ever en onderzoekt het de mogelijkheden om het biertje op de boot te verbieden. Politiek als stijlmiddel voor profilering en positionering. Vind je het gek dat kiezers hun vertrouwen verliezen?

Politiek is gebaat bij lef in de praktijk. Bij een grote mond aan tafel tegen bedrijven en investeerders die zich verschuilen achter wet- en regelgeving en die willens en wetens geen belasting betalen. Politiek is gebaat bij de kracht van de daad, de wet en het woord. Door visie tastbaar te maken, doordacht beleid uit te voeren en ook uit te leggen waarom je dat doet.

De verandering en de kiezer volgt dan vanzelf.

Janine Harbers is politicoloog en mede-eigenaar van politiek adviesbureau Harbers & Van Goethem. Daarnaast was ze van 2014 tot 2018 woordvoerder voor het college van B en W in Amsterdam.